ETİ Sosyal Bilimler Lisesi Türk Dili Edebiyatı ve Osmanlı Türkçesi Öğretmeni Mehmet Konukçu, okul öğrencileri Hatice Büşra Özkan ve Kevser Öztürk dört yıl önce 1910-1911 yılları arasında yayınlanan Eskişehir Gazetesi'nin içerik analizini yaparak, bunu kitaplaştırdılar.

GAZETELERİN
TAMAMINI OKUDULAR
Bin bir emekle hazırlandığı her halinden belli olan '1910 Yılında Yayımlanan Eskişehir Gazetesi'nin İçerik Analizi' adlı kitabı inceledim. Konukçu, Özkan ve Öztürk 12 Temmuz 1910-31 Ocak 1911 yılları arasında Osmanlıca 57 sayı yayımlanan gazetenin tamamını okuyarak, analizini başarıyla çıkarmışlar. Bu kitap şehir tarihi çalışan tüm sosyal bilimcilere önemli bir kaynak olacak. Kitaptan 1910 yılındaki Eskişehir hakkında ortaya çıkarılan bazı ilginç bilgileri siz okurlarımız için çıkardım.

BURSA'YA BAĞLIYDIK
Eskişehir 1910 yılında merkezi Bursa olan Hüdevendigar Eyaleti'ne bağlıdır. Mihalıççık kazası ise Ankara'ya bağlıdır. Gazete haberlerine göre o yıllarda hırsızlık en önemli sorun. Öküz ve at hırsızlık olayları yaşanıyor. Bunun en önemli nedeni olarak jandarma, polis güçlerinin yetersizliği olduğu vurgulanıyor. Jandarma ve polis güçlerinin arasının iyi olmadığı belirtiliyor. Aralarında çıkan bir kavgayı halk engellemiş. Hırsızlıktan sonra diğer suçlar olarak, kavgalar ve gece atılan silahlar geliyor. Gazetedeki siyasi yazıların pek çoğunda II. Abdülhamid devri eleştiriliyor. Bir makalede Meşrutiyetin Osmanlı Devleti'nde uygulanmaya çalışılması, genç bir erkeğin kandırılarak, çok yaşlı bir kadınla evlendirilmesi örneği üzerinden eleştirilmiş.

KOLERA HASTALIĞI
Bu dönemde en etkili hastalıkların kolera ve veba olduğu belirtiliyor. Halk hamam fiyatlarının yüksekliğinden dert yanıyor. Bu dönemde tüccarlar, yük vagonu bulamama ve yük trenlerinin düzenli çalışmamasından şikayetçiler. Adliyece Eskişehir'de Liva Teşekkülatı'nın kuruluş çalışmaları başlamış.

1910 YILINDA İSTİNAF
MAHKEMESİ TARTIŞMASI
İstinaf mahkemelerinin Eskişehir'de kurulması tartışmaları 1910 yılında da yapılmış. 1910 yılında Hüdevandigar Valisi Azmi Beyefendi, Eskişehir Mebusu Ferid Bey, Eskişehir Kaymakamı Aziz Zekai, Belediye Reisi Halil İbrahim'dir. Mihalıççık Kaymakamı Ahmet Cevdet'tir. Maarif Reisi Cafer Bahaeddin'dir. Maarif Müfettişi Hakkı Baha Beydir. Ticaret Odası Reisi Yorgi Mizancidi'dir. Eskişehir, 1910 yılında 10 bin nüfuslu ilçeymiş.

LÜLETAŞI TİCARETİ
1910 yılında lületaşı ticareti Eskişehir ekonomisinin en önemli dayanaklarından biridir. Burada en büyük sorun Viyana'ya bağımlılıktır. Eskişehir sadece Viyana'ya satış yapabiliyor. Viyana bu taşları işleyip, diğer ülkelere pazarlıyor. Bu nedenle şehirde lületaşı ticareti için şirket kurulması kararı alınarak, çalışmalara başlanmış. Bazı ilginç gazete haberlerinden derleme yaptım.

BARDAKÇI'DA CİNAYET
'Reis Beraat Kazandı' haberiyle köpek bakımı yapan bir müteahhitin belediye başkanına açtığı davayı kaybettiği anlatılıyor. Orta Mahalleden Hasan Oğlu Hasan icra yoluyla satılan Banker Kohen Fabrikasının satış işlemlerinde aksaklıklar olduğuna yönelik şikayetçi olmuş. 1910 yılında Seyitgazi Bardakçı Köyü, Dede ve Akçağlan Mahallelerinde cinayet olayları yaşanmış.

OKULDAN TERKİNE
SEBEP OLDU
Gazete 'Vatan Haini' haberiyle Eskişehir Rum Patrikhanesi adına çalışan avukatın Kaymakamlık tarafından belirlenmesine tepki göstermiş. Eskişehir İdadisi Muallimi (Öğretmeni) Ömer Lütfi Efendi'nin Tarih Dersi'nde Hz. İsa hakkında kötü konuştuğu ve bir Ermeni öğrencinin ona karşı çıktığı iddia edilmiş. Bu olayın Ermeni talebenin okuldan terkine sebep olduğu belirtiliyor. Bu olayla ilgili gazetede günlerce çok yazı yazılmış. Öğretmenin dediklerinin yanlış anlaşıldığı, Ermeni vatandaşların provokasyona gelmemeleri için yazılar yazılmış. Taşbaşı'nda bir fırıncının ekmek ve pideleri gramajlarının eksilttiğinin tespit edildiği belirtiliyor.

LÜKÜS LAMBA BAĞIŞLADI
Mahallelerdeki fenerlerin bekçiler tarafından yakılmaması eleştirilmiş. Halkın şehre elektrik gelmesini şimdilik istemediğini belirten bir yazıda, önceliğin pek çok hastalığa neden olan Sarısu'yun eski yatağına çevrilmesi gerektiği belirtilmiş. Akarbaşı'nda bulunan Gülizar Terakki Mektebi'nin şehrin en bakımsız okulu olduğu belirtilmiş. Bir okula yüz mum kuvvetinde bir lüküs lamba bağışlayan Hacı Mahmud Beyzade Hakkı Bey'e teşekkür edilmiş. Mihalıççık Kuyucak Kasabası'nda Hürriyet Bayramı için gelen barutlar patlamış, çok kişi yaralanmış.

HALK HIRSIZLARA
KARŞI NÖBET TUTTU
Eskişehir'de Çakırcalı ve çetesinin hayvan hırsızlıkları ile ilgili hükümete yazı yazılmış. Gazete muhabiri daha sonra Çakırcalı ile röportaj yapmış. Sevinç, Karacahöyük, Yassıhöyük en fazla hırsızlığın yaşandığı köyler olmuş. Hacıalibey Mahallesi de dört gün üst üste hırsızlık olmasına rağmen polisin önlem almadığı belirtilerek, halkın mahallede nöbet tuttuğu yazılmış. Sivrihisar'da bir doktorun devletten maaş almasına rağmen hastalarından para alarak muayene etmesi eleştirilmiş.
108 yıl öncesinin Eskişehir'inin anlatıldığı kitabı hazırlayanları tebrik ediyorum.
--------------------------------------------------------------
CHP'DE BAL KAYMAKLI BARIŞ

Yıl 2000. 18 yıl önce. O yıllarda CHP İl Başkanı Sevgi Akmen ile Merkez İlçe Başkanı İbrahim Arslan arasında büyük kavgalar yaşanıyordu. Her toplantıda bu ikili arasında söz düelloları yaşanıyordu. Hüner İş Merkezindeki eski parti binasında odaları yan yana olmasına rağmen, her ikisi ayrı ayrı sekreterlerle çalışıyordu. Bu ortamda İnönü Belediye Başkanı İsmail Karaköse, Belediye ve CHP İnönü Kadın Kolları iş birliğinde Eskişehir'de sergi açtı. Karaköse sergide Akmen ve Arslan'a İnönü'nün meşhur Bal Kaymağını yedirdi. Karaköse, 'Tatlı yiyelim, tatlı konuşalım. Siz artık aranızdaki kavgayı bitirin' dedi. Sevgi Akmen ve İbrahim Arslan, Karaköse'nin bu sözlerini tebessümle karşıladılar. Bu etkinlikten sonra Akmen-Arslan kavgasında tansiyon biraz düştü. Ancak yine de bu ikili hiçbir zaman uyumlu çalışamadılar. Fotoğrafta Sevgi Akmen, İbrahim Arslan, İsmail Karaköse, Kaymaz Belediye Başkanı merhum Veysel Uyar, İl Sekreteri Metin Tezerer, Merkez İlçe Kadın Kolları Başkanı Cahide Tetik ve Melihat Süder dikkati çekiyor.
----------------------------------------------------
FOTO ŞAKA

Eskişehirspor Başkanı Halil Ünal: Yılmaz Hocam hediye ettiğim 10 numaralı forma size çok yakışacak.
Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen: Halil bu formayı hediye etmesende ben parasını ödeyip de alsam. Mazallah yarın bu formaya karşılık olarak benden 10 milyon lira falan istersin!..
--------------------------------------------------------------
FIKRA
GERİ KALANINI GÖNDER
Deniz aşırı bir ülkede askerliğini yapmakta olan John bir gün sevgilisinden bir mektup alır. Sevgilisi artık ondan ayrıldığını bildirmekte ve fotoğrafını geri göndermesini istemektedir. John çok kızar. Arkadaşlarından eski kız arkadaşlarının fotoğraflarını toplar. Hepsini paket yapar ve sevgilisine gönderir. Pakete birde not iliştirir; 'Kusura bakma, hangisi olduğunu çıkaramadım. Lütfen kendi fotoğrafını al ve kalanını geri gönder!'