'George Orwell, 'Hayvan Çiftliği' kitabında bazılarının daha eşit olduğu bir düzeni, mesela Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ni beş ülkeyle sınırlayan düzeni eleştirir.'
Tırnaklardan da belli olduğu üzere söz bana ait değil.
Partisinin grup toplantısında Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından söylendi.
'Hayvan Çiftliği' kitabını okuyup da verdiği mesajı alanlar, hemen bu sözleri eleştiri yağmuruna tuttu.
Daha önce, Kaddafi'ye ait olduğu söylenen 'Dünya beşten büyüktür.' sözünü duyunca alkışlayanlar, yine alkışladı.
Cumhurbaşkanımız herhalde kitapta geçen,
'Bütün hayvanlar eşittir, ama bazı hayvanlar öbürlerinden daha eşittir.' sözünden hareketle, dünyadaki baskıcı rejimlere dolaylı bir eleştiri göndermek istemişti. (!)

***

Her ne kadar defalarca tarihte gücü eline alanların, diğerlerinin haklarını yok saydığına tanık olunsa da;
Kitap BMGK ve AB'yi eleştirmek için yazılmış olamaz.
Orwell'in 'Hayvan Çiftliği' romanı, ilk olarak 1945 yılının ağustos ayında yayınlanmıştı. Birleşmiş Milletler, aynı yılın ekim ayında kuruldu. Avrupa Birliği'nin kuruluşu çok daha sonraya denk gelir.
Bir İngiliz sosyalisti olan Orwell, inandığı dava uğruna katıldığı ve yaralandığı İspanya iç savaşından sonra, komünist partilerdeki sapmalardan rahatsızlık duymuş;
Stalin'i devrime ihanet eden bir diktatör olarak görmüş; Stalin'i eleştirmek için de bu romanı yazmış.

***

Roman; kesilmekten, kırkılmaktan, sağılmaktan, dövülmekten gına gelmiş hayvanların, kendilerini sömüren çiftlik sahiplerine karşı ayaklanmasını, çiftliği ele geçirmesini, eşitlikçi bir düzen kurmasını anlatır.
Zamanla daha zeki, kurnaz ve iktidar düşkünü olan domuzların yönetime gelmesini, devrimi saptırmasını, insanlardan daha baskıcı ve acımasız diktatörlere dönüşmesini, gizlice çevre çiftlik sahipleriyle çıkar ilişkileri kurmasını okuruz kitapta.
İktidarı alan domuzlar her hayvanın gücünü ve zaafını bilir, istismar eder. Orwell'in yarattığı karakterler (saldırgan ve sadık köpek, ömrünü inancına adayan dilsiz at, filozof eşek, sürü halinde kullanılan koyunlar vb.) hayatın ta kendisi olarak gözümüzün önünden geçer.
Sonunda, emeğin gerçek sahibi olan diğer hayvanların gözünde 'domuzlar insanlaşır, insanlar domuzlaşır!'

***

Kitap mecazi bir dille, fabl tarzında yazılmış.
Orwell, despot yönetici sınıfının kurduğu yılgı ve korku düzeninde, hak ve özgürlüklerin kalkacağına, eşit sanılan toplumda ayrıcalıklı bir zümre yaratacağına, bir çocuk masalı havasında işaret eder.
Sadece Stalin, Hitler, Franco gibi diktatörleri değil,
Despotları yaratan hırsları ve budalalıkları da eleştirir.
Cumhurbaşkanımız zamanında kitapların ancak özetlerini okuyabildiğini söylemişti. Bu kitabı okudu mu, kulağına mı fısıldandı bilmem; ama yanıltıldığı kesin.
Yoksa anlamaz mıydı;
'Orwell'in gör dediğini?'

***

George Orwell, 10 Temmuz'da bu köşede üzerine yorum yazdığım, diğer kült romanı '1984'te, dünyanın sürekli birbiriyle savaşan üç totaliter devletin egemenliğinde olduğu distopik, karabasan gibi bir gelecek kurgular.
Orwell, bu eserinde dünyayı, her şeyin tümüyle devletlerin kontrolünde olduğu 'belleksiz ve muhalefetsiz bir toplum tehlikesi'ne karşı uyarır.
Acaba Sayın Cumhurbaşkanım, bu kitabı da okumuş mudur?
Sadece merak ettim!

***

Hayvan Çiftliği romanını dilimize ilk çevirenlerden (1954) biri olan Halide Edip Adıvar'ın değerlendirmesiyle yazıya nokta koyalım:
'Orwell, bilerek bilmeyerek, herhangi bir idarenin, nizam ve kanundan ayrılınca nasıl bir afete yakalanacağını resmetmiştir!'