Birinci Dünya Savaşı'nda Doğu Anadolu (Kafkas) cephesinde Ruslarla savaşmaya başladık.
Müttefikimiz Almanların derdi; Rusların Alman cephesine daha az kuvvet göndermesini sağlamaktı.
Bizi her cephede 'canlı kalkan' gibi kullanan Almanlara rağmen, bizim hiç mi planımız yoktu? Elbette vardı ama hayaller planların çok üstündeydi..
Binlerce Mehmetçiğin hayatına mal olan 'Sarıkamış Harekatı'nın üzerinden tam 103 yıl geçti.

SARAYIN DAMATLARI
Kars ve Ardahan, Sarıkamış '93 Harbi' diye bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusların eline geçmişti.
Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa'nın hedefi elbette sadece Sarıkamış gibi küçük bir kasaba değildi. Asıl hedefi, hızlı bir hücum ile Rusları önüne katıp Kafkasya, Tebriz ve Bakü'yü (petrol alanları) ele geçirmek, Afganistan içlerine kadar uzanıp bölgedeki Türkleri de hareketlendirip 'Dünya Türk Birliği'ni' kurmaktı.
Bazı komutanların karşı çıkmasına rağmen; Enver Paşa'yı bu harekata yönlendirenlerin başında, onun gibi 'sarayın damadı' olan bir başka asker, Albay Hafız Hakkı Bey vardı.

'KİTLENDİ KAPILAR MEKÂN AĞLADI…'
Bölgede korkunç bir kış hüküm sürüyordu. Asker çok zor doğa koşullarının yanı sıra tifo, tifüs gibi hastalıklardan kırılıyordu.
Ordunun zorunlu ihtiyaçları, silah, giyecek, yiyecek ancak İstanbul'dan gemilerle Trabzon'a oradan Erzurum'a ulaştırılmaya çalışılıyordu.
Rus donanması harekat öncesi malzeme getiren Türk gemilerini batırdı. Bu durum işleri daha da zorlaştırdı.
22 Aralık 1914'te Mehmetçikler Sarıkamış'ı almak için kar ve tipi altında Allahuekber Dağları'na hücuma başladı.
Tam iki hafta boyunca o dağlar, yürüyerek aşılmaya çalışıldı.
Onbinlerce askerimiz savaşamadan soğuktan donarak sonsuz bir uykuya daldı.
3 Ocak'ta artık her şeyin bittiğini anlayan Enver Paşa Erzurum'a döndü.
Sarıkamış harekatı acı ve hüzünle noktalandı. Bu felaket sonucunda Erzurum, Erzincan, Bitlis, Muş, Van Rusların eline geçti.
Mehmetçikleri kışın kar altında saklayan Allahuekber Dağları bahar gelince onları adeta geri verdi.

TARİHİ GALİP OLANLAR YAZAR
Ordu komutanı Hafız Hakkı Paşa, harekatın sonlarına doğru askerleri ile aynı kaderi paylaştı ve tifüse yakalanarak Erzurum'da vefat etti.
Enver Paşa 'Sarıkamış Harekatı' başta olmak üzere birçok yönden eleştirildi, suçlandı. Ancak vatanseverliği, idealistliği hiç tartışılmadı.
Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkınca yurt dışına çıkmak zorunda kaldı. Daha sonra, Orta Asya Türklerinin Rus esaretinden kurtulması için çabalarken 4 Ağustos 1922'de Tacikistan'ın Çeğen Köyü'nde şehit oldu.

İKİ AY SONRA ÇANAKKALE ZAFERİ
Sarıkamış'taki başarısızlıktan iki ay sonra,18 Mart 1915'te İtilaf devletleri donanması Çanakkale Boğazı'nda durduruldu.
Çanakkale'de yakılan ateş dört yıl sonra başlayacak Kurtuluş Savaşı'nın öncüsü oldu.
Çanakkale Savaşı'nın ardından tüm Anadolu'nun dilinde artık 'yeni bir umudun' adı vardı. O umudun adı 'Mustafa Kemal Paşa' idi.
Dağlarda donan, çöllerde yanan ana kuzusu şehitlerimizi saygı ve rahmetle anıyorum. Onlara çok şey borçluyuz…