Cidden de bu Eskişehirli sanayiciler, işçiler ve kent olarak büyük bir başarı olarak hanemize yazılmıştı. Ben gündem yoğunluğundan dolayı verileri tam olarak inceleyememiştim lakin dün bununla ilgili fırsat bulup inceleme yaptım. Eskişehir, 2024 yılını ihracatta 4,5 milyar dolarla Türkiye 12’ncisi olarak kapatmayı başarmıştı. Ama benim dikkatimi çok daha başka bir durum çekti. İllerin ihracat değişim oranlarına baktığımızda ortada çok büyük, gündeme hiç gelmemiş bir başarı hikayesi olduğunu fark ettim.
Dış ticarette özellikle ihracatta Türkiye’nin kare ası diyebileceğimiz İstanbul, Kocaeli, İzmir ve Bursa yine zirvede yer alırken onları takip eden Tekirdağ, Ankara, Sakarya, Gaziantep, Manisa, Tekirdağ, Hatay gibi iller yerini korumayı başarırken en büyük sıçramayı yapan ilin Eskişehir olduğu ortaya çıktı.
Örneğin İstanbul, 56,8 milyar dolar gibi devasa bir ihracata imza atarken aslında geçen yıla göre %4,5 oranında bir düşüş göstermiş, keza 23,8 milyar dolar ihracatla 3. Sırada yer alan İzmir’de de ihracat aslında bir önceki yıla göre %3,4 oranında azalmış. Evet kümülatif rakamlara bakılırsa büyük ihracatlar yapılmış ama değişim oranları itibariyle de kare as içinde yer alan iki ilimizde ihracat düşmüş, iki ilimizde de ihracat artmış. Kocaeli’nde artış oranı %7, Bursa’da ise sadece %2,5 artmış.
ÇORUM DEĞİŞİM ORANI YANILTICI
Bu durum ihracatı 4 milyar doların üstünde olan ilk 15 il için hemen hemen aynıyken sadece iki ilde büyük bir sıçrama yapılmış. Bu illerden biri Çorum. Çorum ihracatı %95 gibi ciddi bir değişim oranı ile artış göstermiş. Bunu merak ederek TÜİK ve TİM verilerinden Çorum’un ihracatına baktım, ne olmuş olabilir, leblebi ile dünyaya açılacak halleri yok ya diye düşündüm. Doğru düşünmüşüm, Çorum’un ihracatının artmasının ana nedeninin yani Çorum'un ihracatının %60-65’inin işlenmemiş değerli maden ve mücevherden oluştuğunu tespit ettim. Yani bu dikkate alındığında, bu yüksek değişim oranının katma değerli bir üretimden ziyade, hammadde ticaretinden kaynaklandığı anlaşılıyor. İşlenmemiş ürünlerin ihracatında yaşanan artışlar, genellikle uluslararası piyasalardaki dalgalanmalara ve fiyat dalgalanmalarına bağlı olduğu için bu ihracat artışının Çorum'un ekonomik yapısının ve sürdürülebilirliğini sorgulanır. Benzer durumu Eskişehir’de de 2010-2012 arasında yaşamıştık. Zira işlenmemiş malzeme ihracatı, uzun vadede istikrarlı bir ekonomik büyüme sağlamaktan uzaktır.
GİZLİ İHRACAT ŞAMPİYONU ESKİŞEHİR
İhracatını 2024 yılında en çok değişim oranı ile arttıran diğer il ise Eskişehir. Eskişehir’de %15,1’lik bir artışla 2024’te büyük bir ihracat başarısına imza atıldığını fark ettim. Her ne kadar 4,5 milyar dolar ihracat ile kendi rekorunu kırsa da ilk 10 içinde yer alamayan Eskişehir ihracat artış oranı ile zirvede yer almayı başararak bana göre gizli ihracat şampiyonu il olmayı başardı.
Bu neden çok önemli çünkü Eskişehir’in ihraç ettiği kalemlere baktığımızda bunun önemi çok daha güzel şekilde ortaya çıkıyor. Çok basit şekilde ifade edeyim örneğin; yüksek teknolojili ürün ihracatında Türkiye genelinde %3,77 olan oran Eskişehir’de %30,23 olarak gerçekleşiyor. Yani Eskişehir hem yüksek teknolojili hem sürdürülebilir hem sektörel dağılımı güçlü, göreceli olarak markalaşmış ürün ihraç edebiliyor. Savunma ve havacılık sanayi, otomotiv yan sanayi, imalat sanayi, madencilik iş kolu, gıda ve hazır giyim ve tekstil gibi sektörlerde Eskişehirli sanayiciler dünyanın 140 ülkesine ürün göndermeyi başarıyor. Bu sürdürülebilir bir sanayinin ve ihracatın işaretleridir. Kimse bu durumu hafife almasın.
EŞİT OLMAYAN ŞARTLARDA GELEN BAŞARI
Üstelik Eskişehir bu başarıya imza atarken ilk 10’da yer alan illerin sahip olduğu avantajların hiçbirine sahip değildir. İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Tekirdağ, Bursa, Gaziantep, Hatay, Mersin, Sakarya gibi iller gibi ne bir liman bağlantısı ne bir havaalanı ne de bir serbest bölge imtiyazı vardır. Çevre yolu bile şehrin ortasında geçmektedir. Tüm olumsuzluklara rağmen Eskişehir, 2024 yılında ihracat değişim oranları dikkate alındığında %15,11'lik bir artış göstererek dikkat çekici bir başarı elde etmiştir. Bu artış, Eskişehir’in ekonomik yapısının ne kadar güçlü olduğunu ve sürdürülebilir bir büyüme potansiyeline sahip olduğunu ortaya koymaktadır.
Sonuç olarak, Eskişehir’in mevcut ekonomik yapısı, üretim odaklı yaklaşımı ve ileri teknolojik alanlarda göstermiş olduğu performans, onu Türk ekonomisinin gelecekteki büyüme hikâyelerinden biri haline getirmektedir. Yerel yönetimlerin ve sanayi kuruluşlarının bu başarıyı daha da ileriye taşımak için atacakları adımlar, Eskişehir’in 2024 hedefleri doğrultusunda önemli bir rol oynayacaktır.
|
FAALİYET İLLERİNE GÖRE İHRACAT $ |
||||
|
SIRA |
İl Adı |
2023 |
2024 |
Değişim % |
|
1 |
İSTANBUL |
59.541.344.825 |
56.836.956.553 |
-4,54 |
|
2 |
KOCAELİ |
29.816.711.142 |
32.004.704.193 |
7,34 |
|
3 |
İZMİR |
24.664.004.914 |
23.817.180.572 |
-3,43 |
|
4 |
BURSA |
17.795.578.099 |
18.244.460.370 |
2,52 |
|
5 |
TEKİRDAĞ |
12.827.605.823 |
13.228.568.429 |
3,13 |
|
6 |
ANKARA |
11.103.397.908 |
11.100.220.165 |
-0,03 |
|
7 |
MERSİN |
9.667.201.158 |
10.098.089.400 |
4,46 |
|
8 |
SAKARYA |
9.490.169.291 |
10.025.550.606 |
5,64 |
|
9 |
GAZİANTEP |
9.102.849.206 |
9.166.175.683 |
0,70 |
|
10 |
MANİSA |
7.651.689.238 |
7.678.585.248 |
0,35 |
|
11 |
HATAY |
5.097.214.136 |
5.659.499.792 |
11,03 |
|
12 |
ESKİŞEHİR |
3.911.431.285 |
4.502.322.406 |
15,11 |
|
13 |
ADANA |
4.121.518.845 |
4.371.956.205 |
6,08 |
|
14 |
ÇORUM |
2.206.747.497 |
4.310.739.885 |
95,34 |
|
15 |
DENİZLİ |
4.043.348.974 |
4.217.734.740 |
4,31 |
(Kaynak, Ticaret Bakanlığı)