Türkiye’de henüz ticari üretimi yapılmayan bu mantar türü, sağlık açısından faydaları ve sürdürülebilir tarıma katkısıyla dikkat çekiyor.
Enoki Mantarı Nedir?
Enoki mantarı, ince ve uzun beyaz saplarıyla bilinen, özellikle Çin, Japonya ve Kore gibi Uzakdoğu ülkelerinde sıkça tüketilen bir mantar türüdür. Türkiye’de doğal olarak bulunmasına rağmen, henüz yeterince tanınmamakta ve ticari üretimi yapılmamaktadır. Bu mantar, yüksek besin değeri ve sağlık yararları nedeniyle son yıllarda dünya genelinde popülerlik kazanmıştır.
Sağlık Açısından Faydaları
Enoki mantarı, triterpenoidler, polisakkaritler, antienflamatuar ve antioksidanlar gibi çeşitli biyoaktif bileşikler içerir. Yüksek protein, karbonhidrat, vitamin, mineral ve lif içeriğiyle beslenme açısından oldukça değerlidir. Ayrıca antibiyotik, antienflamatuvar ve antitümör özellikleriyle tıbbi kullanımda da önemli bir yere sahiptir. Bu özellikleri, enoki mantarını hem gıda sektöründe hem de biyoteknoloji alanında ilgi odağı haline getirmektedir.
Sürdürülebilir Tarım ve Çevreye Katkısı
Enoki mantarı, istiridye mantarı ve ganoderma mantarı gibi ölü bitki dokuları üzerinde yetişir. Tarımsal atıklarla beslenmesi, bu mantar türünü sıfır atık ve sürdürülebilir tarım açısından önemli kılmaktadır. Tarımsal atıkların mantar yetiştiriciliğinde kullanılması, çevre kirliliğinin azaltılmasına da katkı sağlamaktadır.
ESOGÜ’de Yürütülen Çalışmalar
ESOGÜ Ziraat Fakültesi bünyesindeki mantarhanede, enoki mantarının yetiştiriciliği üzerine bir yüksek lisans tez çalışması kapsamında araştırmalar yapılmaktadır. Çalışmada, farklı yetiştirme ortamları denenerek en yüksek verim ve kalitenin elde edilmesi hedeflenmektedir.
Yetiştirme Süreci
-
Substrat Hazırlığı: Pamuk, talaş, kepek ve gıda atıkları gibi materyaller kullanılarak farklı formülasyonlarda substratlar (yetiştirme ortamları) oluşturuluyor.
-
Sterilizasyon: Substratlar, zararlı mikroorganizmalardan arındırılmak üzere sterilize ediliyor.
-
Misel Ekimi: Sterilize edilen substratlara mantar tohumu (misel) ekimi yapılıyor.
-
Kuluçka ve Üretim: 20-25 günlük kuluçka sürecinin ardından, substratlar 7-8°C sıcaklıkta 8-10 gün bekletiliyor ve daha sonra üretim odasına alınıyor.
-
Hasat: Yaklaşık üç hafta süren hasat döneminde, bir kilogramlık torbalardan 200-250 gram verim alınabiliyor.
Bölgesel Atıkların Değerlendirilmesi
ESOGÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Nuray Çömlekçioğlu, yaptığı açıklamada, kültür mantarlarının selüloz bakımından zengin bitkisel atıklarla beslendiğini belirtti. Çalışmalarında, bölgesel tarımsal atıkların değerlendirilerek ekonomik üretim yapılmasını ve en yüksek verim ile kalitenin sağlanmasını amaçladıklarını ifade etti.
Mantarhanenin Kuruluşu ve Projeler
ESOGÜ Ziraat Fakültesi Mantarhanesi, 2021 yılında Bölgesel Araştırma Projeleri (BAP) kapsamında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü ile ortaklaşa kurulmuştur. Mantarhanede, tıbbi mantarlar ve kültür mantarlarının farklı yetiştirme ortamlarının verim ve kalite üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Bugüne kadar dört araştırma projesi ve üç yüksek lisans tez projesi tamamlanmıştır.
