Siz, liyakatine güvenerek, onuruyla;
'Ben istifa etmem, başbakan istifa etsin, hep beraber gideriz!'
Diye direnen ve hükümetin istifasına neden olan bir bakan düşünebiliyor musunuz?
***
NİHAT ŞEVKET İYRİBOZ
1893'te Selanik'te doğmuş, ziraat mühendisi olduktan sonra 'zirai mücadele' alanında öğretmen ve bürokrat olarak Türk tarımının gelişmesine katkı sunmuş, araştırmalarıyla dikkat çekmiş, 20. yüzyılın ilk yıllarında yetişmiş değerli bir bilim insanı.
Bir asma paraziti olan 'Megamecus Shevketi Marshall'in (asma hortumlu böceği) isim babası.
Atatürk'ün isteğiyle Köln'de uzmanlık eğitimi almış, Atatürk Orman Çiftliği'nin kuruluşuna da birikimleriyle katkıda bulunmuş.
***
Demokrat Parti kurulduğunda, olası bir iktidar için işinin uzmanı kişilere listelerinde yer veriyordu. Tarım alanının en iyilerinden Nihat İyriboz, kendisini bakanlık ve başbakanlık yaptığı dönemden tanıyan Celal Bayar'ın isteğiyle aday olmuş, 14 Mayıs 1950'de yapılan seçimde Çanakkale'den milletvekili seçilmişti.
22 Mayıs 1950'de kurulan 1. Menderes Hükümeti'nin de Tarım Bakanı olmuştu.
***
ALİ NUMAN KIRAÇ
Kuru tarım ve tohum ıslahı üzerine çalışan Kıraç'a, çalışma alanı nedeniyle soyadını Atatürk vermiş, eğitim için Amerika'ya göndererek ziraat alanında uzmanlaşmasını sağlamıştı.
Kıraç Amerika dönüşünde Eskişehir'e yerleşmiş, şimdi kendi adını taşıyan Ziraat Fakültesi yerleşkesinin olduğu bölgede Tohum Islah İstasyonu kurarak kuru ve sulu tarım denemeleri, tohum ıslahı konularında olağanüstü çalışmalar yapmıştı.
1946 seçimlerinde Eskişehir milletvekili olmak için CHP'den aday olmuş ama o seçimlerde Eskişehir'de altı vekilliği DP kazanırken, CHP bir vekillikte kalınca Kıraç seçilememişti.
***
Nihat İyriboz, Tarım Bakanı olunca, Ali Numan Kıraç'ı Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürü olarak atadı. Ardından DP'nin güçlü isimleri Eskişehirli Hasan Polatkan, Kemal Zeytinoğlu ve Emin Sazak'ın tepkisiyle karşılaştı. CHP'li olduğu bilinen bu bürokratın görevden alınması için baskı altında kalan Menderes de ısrar etmeye başladı. İyriboz baskıya karşı durarak Ali Numan Kıraç'a kalkan oldu.
Tarihe düşen cümleler de o günlere ait:
'Onu görevden alman için beni görevden alman gerekir. Ben istifa etmem. Beni görevden alman için senin Başbakanlık'tan istifa etmen gerekiyor.'
***
O zamanlar başbakanlar, 'Cumhurbaşkanı oluru'yla bakanları görevden alamıyordu. O usul 1982 Anayasası'yla geldi.
Daha bakan atanırken 'tarihsiz/imzalı istifa mektubu' alma ve istediği zaman kullanma çakallığı da henüz bilinmiyordu.
8 Mart 1951'de 1. Menderes Hükümeti istifa etti. Hemen ardında kurulan 2. Menderes Hükümeti kuruldu.
Tabii ki kabinede Nihat İyriboz yoktu.
Kıraç hemen emekli edildi. İyriboz daha sonra 2 kere Aydın'dan milletvekili seçildi. 1960'tan sonra Yassıada'da yargılandı.
***
NEREDEN NEREYE?
Doğrudan şaşmadan, başkalarının oyuncağı olmadan, makam ve mevkileri önemsemeden içinde olduğu hükümetlerin devrilmesi pahasına direnebilen, uzman ve onurlu bakanların olduğu Türkiye'den…
16 Nisan'da kabul ettiğimiz Anayasa değişikliğine göre,
Cumhurbaşkanının şube müdürü atar gibi, kolayca atayıp görevden alabileceği kukla bakanlar Türkiye'sine geldik.
O zaman bu olay CHP kulislerinde şöyle yorumlanmıştı:
'Halkın efkarı (düşünceleri) çok değişti.'
Ya şimdi?...