2002 yılı Aralık ayında en düşük işçi emeklisi aylığı 257 lira idi. Aynı tarihte asgari ücret ise 184,25 TL idi.
Temmuz 2022 tarihinde yapılan hazine yardımı ile birlikte en düşük emekli maaşı ancak 3.500 TL'ye yükseltilebildi. Asgari ücret ise 5.500 TL oldu. Emekli maaşına yapılan ilave hazine katkısına rağmen aradaki fark artmaya devam ediyor.
Emekli aylıkları 2008 yılından sonra azalmaya başladı ve ciddi bir yapısal reform yapılmazsa ilerleyen yıllarda asgari ücret karşısında kuşa dönecek.
Asgari ücret ile en düşük emekli aylığı arasındaki adaletsizlik ortadan kaldırılmalı ve büyük haksızlıklara neden olan aylık bağlama yöntemi değiştirilerek hakkaniyet ölçülerinde bir standart sağlanmalı.
Ekim 2008 öncesi bağlanan en düşük yaşlılık aylığı Temmuz 2022 dönemi itibarıyla 4 bin 506,80 TL oldu. Yani eski emekliler diye ifade edilen grubun aylığı 3 bin 500 TL olarak belirlenen en düşük emekli maaşının 1.000 TL üstünde. Net asgari ücret ile karşılaştırıldığında aslında eski emeklilerin maaşlarının 2016 yılından itibaren asgari ücretin net tutarının altına düşmeye başladığı görülüyor.
BAĞ-KUR'lu esnaf ise en fazla prim gün sayısıyla en düşük emekli aylığını alıyor. 9000 gün prim ödeyip kendisinden çok daha az prim günü ile emekli olanlardan daha düşük maaş alan BAĞ-KUR'luvatandaşa kimse haktan adaletten bahsedemez, etmemeli de!
Bunun ne hukuken ne vicdanen haklı bir açıklaması ve gerekçesi olamaz. BAĞ-KUR emekli aylıklarında memurlara yapılan ek gösterge düzenlemesi gibi bir iyileştirme yapılması gerekiyor.
SSK'lı çalışanlar 7200 prim gün sayısıyla emekli olurken BAĞ-KUR'lu esnaf ve sanatkarlar9 bin prim gün sayısını doldurmak zorunda. Yapılan son düzenlemeyle asgari ücret 5 bin 500 liraya çıkarılırken memurlar için de 3600 ek gösterge düzenlemesi yapılmıştı.
Ancak 3 bin 500 liradan başlayan BAĞ-KUR'lu çalışanların emekli aylıkları çok düşük.
Sosyal güvenlikteki norm birliğine göre SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı tek çatı altında birleşti. Ancak emekli aylıkların da eşitlik ve adalet sağlanamadı.9000 gibi en yüksek prim gün sayısını ödeyen BAĞ-KUR'luların en düşük emekli aylığını alması anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır.
Emekli maaşı hesaplamasında birbirinden tamamen farklı hesaplama tekniklerinin uygulandığı üç dönem mevcut. Aynı şartlarda çalışıp aynı primi ödeyen bir emeklinin maaşı 2000 öncesi emekli olmuş ise başka, 2000-2008 arası emekli olursa daha başka ve 20008 sonrası için de bambaşka bir yöntemle hesaplanıyor. Ve böylece hakkaniyete ve eşitliğe aykırı bir durum ortaya çıkıyor.
Aralık ayında meclise gelmesi beklenen EYT yasa teklifi emeklinin yaşadığı sıkıntıları tek başına çözüme kavuşturmaktan uzaktır. Mağduriyetin giderilmesi için öncelikle en düşük emekli maaşı eskiden olduğu gibi asgari ücret tutarının üzerine çıkartılmalıdır. Ayrıca intibak düzenlemesinin de yapılarak eşit şartlarda çalışıp aynı süre ile prim ödeyenler arasındaki adaletsizliğin de giderilmesi gerekmektedir.