Eskişehir Kırım Tatarları yıllardır kentimizin sosyal ve siyasi yaşamında önemli aktörler olarak karşımıza çıkıyor.
'MİNİ MİNİ VALİMİZ
NE OLACAK HALİMİZ'
Daha önceki yıllarda Kırım Tatarı olan Merhum Hasan Polatkan, Merhum Sezai Aksoy, Hüseyin Aksoy, Beytullah Asil Eskişehir milletvekili seçilmişti. En son olarak 2011 yılında Kazım Kurt CHP'den, Ruhsar Demirel MHP'den milletvekili seçildiler. 1900 yılında Eskişehir'de doğan merhum Fahreddin Kerim Gökay, Türkiye'nin ilk Ordinaryüs Profesörü olmuştu. 1949-1957 yılları arasında İstanbul Valiliği ve Belediye Başkanlığını yapmıştı. İstanbul'a büyük hizmetleri olan ve halk tarafından sevilen Gökay döneminde, 'Mini mini valimiz ne olacak halimiz?' değişi çok meşhurdu. Eskişehir'den yetişen Cüneyt Arkın, Gürer Aykal, Mithat Körler gibi Kırım Tatarı sanatçılar Türkiye'ye mal oldu. Bir başka kente gittiğimizde 'Nerelisin?' sorusuna 'Eskişehirliyim' yanıtı verdiğimizde çok defasında 'Tatar mısınız?' diye ikinci soruyla karşılarız. Bu durum Eskişehir'de yaşayan Tatarların dışarıdaki yansımalarının büyük olduğunu bizlere gösteriyor.
KÜLTÜRLERİNE SAHİP
ÇIKIYORLAR
Eskiden Kırım Tatarlarında Hıdrellez'den sonra gelen ilk Cuma günü 'Tepreç' günü olarak kararlaştırılmıştı. 'Tepreç' kelimesinin canlanmak, hareketlenmek manasına gelen depreşmek (tepreşmek) fiilinden türediği düşünülüyor. Tepreç halk arasında Tepreş olarak adlandırılır. Günümüzde Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği şubelerinin organizasyonu ile Mayıs ve Haziran ayı içinde Türkiye'nin pek çok yerinde binlerce vatandaşın katıldığı Tepreş Şenlikleri düzenleniyor. İlimizde yaşayan Kırım Tatarları da Eskişehir' de Tepreş Şenlikleri düzenleyerek, hem kültürlerine sahip çıkıyor, hem de tanıtıyorlar.
KUŞAK GÜREŞLERİ
Kırım Türkleri Yardımlaşma Derneği tarafından düzenlenen 28'nci Tepreş Şenlikleri Pazar günü Şehr-İ Derya Parkı'nda yapıldı. Kırım Tatarı olan Odunpazarı Belediye Başkanı Kazım Kurt, bu yılki Tepreş Şenlikleri'ne evsahipliği yaptı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen, MHP'nin Kırım Tatarı Genel Başkan Yardımcısı ve Eskişehir Milletvekili Ruhsar Demirel, Tepebaşı Belediye Başkanı Ahmet Ataç, Vali Yardımcısı İsmail Küreci, ETO Başkanı Metin Güler etkinliğe katıldılar. Tepreç Duası ile başlayan etkinlik renkli görüntülere sahne oldu. Halk oyunları gösterileri, kuşak güreşleri ve çeşitli yarışmalarında sergilendiği Tepreş'te Tatarların yöresel yiyecekleri olan köbete, çibörek misafirlere ikram edildi. Kuşak güreşinde birinci gelen sporcuya bir koç hediye edildi.
KALAKAY TIGIRTMA
Yılın bereketli geçip geçmeyeceğini anlamak için yapılan geleneksel 'Kalakay Tıgırtma' etkinliği ise büyük ilgi gördü. 'Kalakay' adı verilen ekmeği çimlerin üzerinde yuvarlayan Ruhsar Demirel, İsmail Küreci, Kazım Kurt, Ahmet Ataç, Metin Güler bereketli bir yıl diledi. Kalakay (qalaqay) tekerlek şeklinde bir çeşit ekmektir. Pişirmeden önce üstüne çizikler-desenler yapılır. Tepreş öncesinde bir beze sarılan kalakay yuvarlanır. Eğer çizgili üst yüzeyi havaya bakacak şekilde düşerse halk arasında o yıl mahsulün bereketli olacağına inanılır. Tepreşe gelenler bu kalakaydan bir parça alabilmek için yarışırlar zira bu ekmeğin kendilerine şans getireceğine inanırlar. Eskişehir'deki Tepreş'te dört kalakayın çizgili üst yüzeyi yukarı gelirken bir kalakay dik durmuş. Kalakay Tıgırtmaya göre; bu yıl Eskişehir'de mahsul bereketli olacak. Kırım Savaşı sonrasında önce Atayurtlarından Balkanlara, daha sonra da 93 Harbi'yle de Türkiye'ye göçe zorlanan Kırım Tatarları her yıl neşe, ferahlama ve sevinme Günleri olan Tepreşi Eskişehir'de kutlamanın mutluluğunu yaşıyor.
*
NOSTALJİ
39 YIL ÖNCE BİR CUMHURİYET AYDINI VE MİNİK KIZI
Yıl 1965. 39 yıl önce, yer Vilayet Meydanı Atatürk Anıtı. CHP'nin efsanevi İl Başkanlarından Avukat Cahit Denker, üç yaşındaki kızı ile Vilayet Meydanı'nda düzenlenen bir resmi bayram törenine katılıyor. İlkeli duruşu ve hatipliğiyle CHP'de iz bırakan İl Başkanlarından birisi olan Denker'e partililer 'Baba' diye hitap ederdi. Onunla birlikte siyaset yapmış partilileri, Denker için 'Espritüel kişiliği, babacan tavrı ile iyi bir liderdi. Bir Cumhuriyet aydınıydı' diye hatırlamaları dikkati çekiyor. 1990 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu vefat eden Denker'e Allah'tan rahmet diliyorum. Denker'in elinden tuttuğu üç yaşındaki minik kız, bugünün CHP Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi Jale Nur Süllü'dür. Son yıllarda Eskişehir siyasetinin yükselen isimlerinden olan Süllü, babasının izinde Çağdaş bir Cumhuriyet Kadını olarak Eskişehir'e hizmet etmeyi sürdürüyor.
foto şaka
Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı: Turhan Bey siz iyi bir idareciye benziyorsunuz. Bizim sendikaya üye iseniz, sizi Kütahya'ya Milli Eğitim Müdürü yapayım.
Milli Eğitim Şube Müdürü Turhan Kaya: Vallahi Bakanım, iktidarın Milli Eğitim Müdürü olacağıma, devletin şube müdürü olmayı yeğlerim. Çünkü devlet hancı, iktidarlar yolcudur.
