Üniversite öğretim üyesi bir arkadaşım dördüncü sınıftaki çocuğunu önümüzdeki yıl özel okula vermek istiyor ancak hangi okulu tercih etmesi gerektiği konusunda kararsız. Bana fikrimi sordu. Ben de okulların temel yeteneklerini araştırmasını söyledim.
Hocam, okulların temel yetenekleri nedir? Kavram hakkında bilgim var ama sizden de dinlemek isterim dedi. Temel yetenek konusunda arkadaşımla sohbet ettik. Bu günlerde özellikle özel okulların çocuklarımızı yarıştırmak için ürettiği stratejileri görünce konuyu okurlarımla da paylaşmak istedim.
Neredeyse istisnasız bütün özel okulların hepsinde ortak bir temel yetenek var. Çocuklarımızı yarıştırma ve sınav. Bu yetenektüm özel okulların ortak özelliği haline gelmiş.Yarışmacı eğitim sistemi çocuklarımızdan neleri alıp götürüyor ve geride ne bırakıyor? Başka bir yazıda irdeleyelim ve bu yazımızın konusuna dönelim.
Temel yetenek nedir? Bir kurumun rakipleri ya da başkaları tarafından taklit edilemeyen, satın alınamayan ve kopyalanamayan üstünlükleridir. Peki, özel okulların temel yetenekleri nedir? Diğer özel okulların taklit edemeyeceği, kopyalamayacağı üstünlükleridir. Fark yaratan, rekabet üstünlüğü sağlayan özellikleri ve hizmetleridir. Temel yetenekler; okulun kaynakları, becerileri, yeteneklerinden sonraki en üst seviyedir.
Her okulun birbirine benzer veya birbirinden tamamen farklı kaynakları vardır. Kaynakları benzer olan okulların hiçbirinin başarı durumları aynı değildir. Okullarda fark yaratmaya başlayan ve başarıyı getiren sahip oldukları kaynakları kullanma becerileridir. Kaynaklar ise insan, bilgi, teknoloji, bina, finans vb. Kaynakların çok iyi bir şekilde kullanılması ve değerlendirilmesi becerileri oluşturur. Kurumsal beceriler, okulların insan, bilgi, teknoloji, bina, araç-gereç ve finansal kaynaklarını etkin kullanması ile ortaya çıkar.
Becerilerin etkileşiminden yetenekler, yeteneklerin birleşmesinden de kurumsal yetenekler oluşur. Kurumsal yetenek oluştuğu zaman artık okul fark yaratmaya, diğer okullara göre daha iyi olmaya başlar. Kurumsal yetenekleri arttıkça rekabet üstünlüğü artar.
Temel yetenekler, birçok yeteneğin uyumlu bir şekilde kullanılmasını gerektirir. Çocuklarımızı bu güne ve geleceğe hazırlayacak olan okulların temel yetenekleridir. Okulun ne kadar çok temel yeteneği varsa yetiştirdiği öğrenci de bir o kadar bireysel yeteneklerle donanmış olacaktır.
Peki, okulların temel yetenekleri neler olabilir.
Beceri eğitimi, değerler eğitimi, kişilik/karakter eğitimi, öğrencilerin yeteneklerini keşfetme ve geliştirme, veli/aile katılımı, hızlı ve zamanında öğrenme, öğrencilerin bireysel farklılarına göre eğitim, öğrenci gelişimini izleme, proje yönetimi, araştırma, spor ve sanat alanlarında eğitim vb. okulların temel yeteneklerine örnek verilebilir.
Velinin tercihini yaparken okulların yeteneklerini bilmesi gerekiyor tabi. Acaba her okulun bir yetenek karnesi olsa velinin tercihi kolaylaşır mı? Bu karne okulların yeteneklerini geliştirmesine katkı yapar mı? Sanıyorum okulların kara kutu olmasından iyi olur. Veliler ve öğrenciler okulların yetenek karnesini inceler, geliştirmek istediği yeteneğe göre okul tercihi yapar.
Çocuğum hangi okula gitsin?
Geliştirmek istediği beceri ve yeteneğine uygun okula gitsin.
Ama okullar hep aynı.
O zaman okulların aynılaşmasına bir son vermek gerekiyor. Okullar farklı kurumsal yeteneklere sahip olmayınca bir birine benziyor ve fark yaratamıyor. Okullar aynılaşınca da çocuklarımız farklılaşamıyor. Yaratıcılıktan, yenilikçilikten uzak bilgi, bilim ve teknoloji üretemeyen nesiller yetiştiriyoruz.