Ey enflasyon, Sen nelere kadirsin... Daha önce hiç duymamıştım, yeni duydum, daha doğrusu yeni okudum...
Ekonomist Mahfi Eğilmez’in yaptığı bir açıklamada okudum...
Skimpflasyon ve shrinkflasyon...
Öyle ki,
Bilgisayar bile bilmiyor bu sözcükleri,
Çünkü hemen altını çiziyor...
Yani kendince “ne demek bunlar” diye soruyor...
Bir kere,
Bu durumlar yüksek enflasyonun sonucuymuş...
Skimpflasyon, üreticinin ürünün kalitesini düşürmesi,
Shrinkflasyonun ise ürünün gramajının düşürülmesi imiş...
Yani fiyatlardaki yüksek artış nedeniyle,
Tüketiciyi çok da korkutmamak için ve fiyat artışlarının çok da göze batmaması için bir tür kandırmaca yani...
Ürünün kalitesi düşürülüyor,
bu da maliyetleri etkilediği için fiyat artışı olması gereken düşük kalıyor...
İkincisi de, gramajlar düşürülüyor...
500 gram yerine 410 gram,
1000 gram yerine 850 gram gibi...
***
Bakın Mahfi Eğilmez, Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan açıklamasında, bu iki terimi nasıl açıklıyor...
Bu farklı görünümlerden birisi skimpflasyon denilen ve ürünün içeriğinin değiştirilmesi, kalitesinin düşürülmesi sonucu ortaya çıkan daha düşük değerdeki bir malın aynı fiyatla satılması olgusudur.
Bu yolla fiyat değişmemiş ve enflasyona etki etmemiş gibi görünür oysa gerçek böyle değildir.
Tereyağının kilosu 600 TL iken satışlarının düşmesinden endişe ederek yüksek enflasyonun etkisini tüketiciye yansıtamayan üretici 900 gram tereyağına kilosu 100 TL olan margarinden 100 gram katarak bu karışımı kilosu 600 TL’ye ve tereyağı başlığı altında satıyor olsun.
Bu durumda bu yeni ürünün gerçek fiyatı 550 TL/Kilo olması gerekirken 600 TL/Kilodan satıldığında üretici buradan 50 TL fazla kazanç sağlamış olur.
Tüketici ise tereyağı aldığını düşünerek aslında margarin katılmış bir tereyağına eski tereyağı fiyatını ödemiş olur.
Bu örnek, skimpflasyonun tipik örneğidir.
Burada enflasyon hesabı yapılan sepete bu mal ister paket olarak isterse gram olarak alınsın içeriği kontrol edilip ayrıştırılmadığı sürece enflasyona olumsuz etki yapmaz.
Fiyat hiç değişmemiş gibi görünür oysa mal değişmiştir.
***
Shrinkflasyon ise ürünün fiyatı aynı kaldığı halde boyut, ağırlık ya da hacminde ortaya çıkan düşüşü ifade eden değişikliktir.
Bu şekilde fiyat değişmez ve enflasyona etki etmez göründüğü halde gerçekte ortada bir enflasyonist değişim söz konusudur.
Ekmeğin belediyece belirlenmiş 250 gram / 10 TL’lik standart bir fiyatı olduğunu düşünelim.
Bir fırın bu fiyatın, maliyetini tam olarak karşılamadığını düşünerek ürettiği ekmeğin gramajını 225 grama düşürerek satmaya başlarsa burada aslında 9 TL’lik bir ekmeği 10 TL’ye satarak 1 TL haksız kazanç elde etmiş olur.
Bu da shrinkflasyonun tipik örneğidir.
Bu durumda ekmek fiyatı artmamış ve enflasyona etki etmemiş görünse de gerçekte ekmek fiyatı artmıştır.
Buna karşılık bu artış fiyat değişmediği için enflasyona yansımaz.
Skimpflasyon da shrinkflasyon da hem malı üreten üreticinin hem de fiyatları derleyip enflasyon oranlarını yayınlayan devletin işine gelir.
Üreticiler, ortaya çıkan maliyet artışını tüketiciye belli etmeden fiyata yansıtmış olurken devlet te enflasyonda ortaya çıkacak artışı bu yolla gizlemiş oluyor.
Hiç kuşkusuz her iki durumda da zarar gören daha düşük miktar ya da daha kötü kalitedeki ürünü aynı fiyata alacak olan tüketicilerdir.
***
Gördüğünüz gibi, hayatımıza iki yeni kavram daha girmiş oldu...
Aman ikisine de dikkat...
“Bakın biz zam yapmadık” diyorlar ama,
İnsanları keklemeye de devam ediyorlar...
