Toplumsal gündemimizdeki 'yakıcı sorunlar' katlanarak sürüyor...
Akbelen Ormanı', tüm insanlığın gözü önünde resmen yok ediliyor...
Güzel yurdumun yürek yakan 'orman yangınları' bir türlü önlenemiyor...
İktidarın temel maddelere ve dolaylı vergilere yaptığı 'yüksek zamlar' ile memur ve emeklilere yaptığı 'alçak zamlar'; toplumumuzdaki 'eşitsizlik yangınını' acımasızca körüklüyor...
Başımızdaki 'otoriter iktidar' bu yangınlara karşı 'üç maymunu oynarken...', içimizdeki 'demokratik muhalefet' çareyi birbirini suçlamakta arıyor...
Bizcileyin, 'yaşamını yaşlılığın/ emekliliğin zorluklarıyla boğuşaraksürdürmeye çalışanların...' ise boğazları düğümlenmiş durumda...
Böyle bir durumda, 'çareleri bilimin ve demokrasinin gerçek yol göstericiliğinde aramaktan' başka çaremiz yok.
Örneğin, insanlığın şaşmaz yol göstericisi bilim ve demokrasi haykırıyor bize: 'Yaşlıların da hakları var!'
ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE 'YAŞLI HAKLARI '
Bilim ve demokrasi tarihinin verilerine göre, 'Dünyada yaşlı hakları' ile ilgili temel konuların gelişimi şöyle özetlenebilir:
1. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kabul edilen 'İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948), Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (1966), Toplumsal Gelişme ve Kalkınma Bildirgesi (1969)' sözleşmelerinde ve yürütülen tüm çalışmalarda insan haklarıyla ilgili tüm hükümler, (özellikle sosyal güvenlik ve sağlıklı yaşama standartları ile ilgili olanlar) 'yaşlıları da' kapsamaktadır.
2. I. Dünya Yaşlılık Asamblesi: Ağustos 1982'de Viyana'da toplanan BM Genel Kurulunda ilk kez 'Dünya Yaşlanma Meclisi' yapılması, yaşlanma sorunları ve özellikleri ele alınarak ilkelerin benimsenmesi. 'Uluslararası Yaşlı Hakları' olarak benimsenen ilkelerin: 'Bağımsızlık, katılım, bakım, kendini gerçekleştirme, itibar' başlıkları altında açıklanması.
3. 14 Aralık 1990 tarihinde BM Genel Kurulu tarafından oy birliğiyle '1 Ekim tarihinin Dünya Yaşlılar Günü' olarak kabul edilmesi.
4. 1991 yılındaBM Genel Kurulunda'Yaşlı Bireylerin Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesine İlişkin İlkelerin (Bağımsızlık, katılım, bakım, kendini gerçekleştirme, itibar)'kabul ve ilan edilmesi.
5. Kopenhag Dünya Kalkınma Zirvesi (1995): 'Yaşlılık döneminde herkese yeterli ekonomik ve toplumsal koruma sağlanması...' konusunda ayrıntılı kararların kabul edilmesi.
6. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Yaşlılara Yönelik Eylem Planı (1999): 'Yaşlıların Aktif Yaşlılık Dönemi' konusunda alınan kararlar...(DSÖ tarafından 1999 yılının 'Uluslararası Yaşlılar Yılı' olarak kabul edilmesi...
7. BM Bin Yıl Bildirgesi (2000): Sosyal adalet, özgürlük, eşitlik, dayanışma, hoşgörü, ortak sorumluluk, yoksullukla mücadele, sağlığın geliştirilmesihedeflerinde yaşlılara özel yer verilmesi...
8. II. Dünya Yaşlılık Asamblesi (Madrid/2002):Uluslararası Yaşlanma Eylem Planın kabul edilmesi.
9. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) tarafından 2011 yılında 'Yaşlıların Uluslararası İnsan Hakları İlkeleri ve Standartları' konulu raporun yayımlanması...
10. 'Birleşmiş Milletler 2022 Uluslararası Yaşlılar Günü' bildirisinin ana teması'Değişen Dünyada Yaşlıların Dayanıklılığı' olmuştur.
Ancak ne yazık ki dünyada yaşlı hakları konusunda tüm bu çabalara karşın,Küresel Yaş İzleme Dizini'ne göre birçok bölgede yaşlıların temel insan haklarına erişemedikleri anlaşılmaktadır.Raporlar, dünya genelinde sağlık sistemlerinin eşitsizlikleri ve bu ülkelerde yaşlanma ve sağlıkla ilgili kalite verilerinin eksikliğini kanıtlamaktadır.
Ayrıca, yerkürenin Kuzey- Güney ve Doğu- Batı coğrafyasıile aynı coğrafyadaki kentsel- kırsal yaşam koşulları kıyaslanınca; 'Yaşlılarla ilgili eşitlik ve nitelik uçurumları büyümektedir...'
TÜRKİYE'DE'YAŞLI HAKLARI'
Öncelikle bazı acı gerçekleri görmemiz gerekiyor.
Türkiye, uluslararası insan hakları açısından yapılan nesnel değerlendirmelerin 2022 verilerine göre; 195 Ülke arasında 144. sırada yer alıyor.
Bu konuda 100 üzerinden yapıla puanlamaya göre, Türkiye'nin insan hakları puanı özellikle 2016 yılında yaşanan darbe girişiminden sonra sürekli düşüyor. Türkiye, 2016 yılında 53 puanla, 2017 yılında ise 38 puanla 'kısmen özgür ülkeler' kategorisindeyken, 2018'den sonra puanının 32'ye düşmesiyle birlikte 'özgür olmayan ülkeler' kategorisine geçiş yaptı.
Türkiye, Uluslararası Hukuk Devleti sıralamasında da sürekli geriliyor...
Bu acı gerçeklere karşın, ülkemizdeki hukuk belgelerinde yer alan 'Yaşlı Hakları' şöyle özetlenebilir:
*Anayasanın 10. ve 61. maddeleri,
* 4721 sayılı Medeni Kanun 408. maddesi,
* 5393 Sayılı Belediye Kanunu 14. ve 77. maddeleri,
* 52 93 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 7. maddesi,
* 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Vatandaşlara Aylık Bağlanması Kanunu,
* 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu 3. maddesi,
* 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kanunu birçok maddesi...
Ayrıca, ilgili kanunlarla ilgili onlarca yönetmelik var.
Üstelik ülkemizde 2022 sayımına göre yaşlıların (65 yaş üstü) sayısı 10 milyonu aşmış durumda. Emeklilerin sayısı ise 15 milyon civarında.
Ancak ne yazık ki yaşlıların/ emeklilerin örgütlenme oranı 'yok denecek kadar düşük...'
*****
Sözün Özü:
Uluslararası sözleşmelerde ve bizim antidemokratik hukuk belgelerimizde bile 'Yaşlılarında hakları olduğu' açıkça yazıyor. Ancak bu haklar dünyada ve özellikle Türkiye'de gereğince yaşama geçmiyor...
Bu konuda yaşanan gerçeklerin açıkça gösterdiği gibi; 'yalvararak, yılgınlığa düşerek, kahrederek, küfrederek ya da Kaf Dağının ardındaki hayallerin ardından sürüklenerek haklar kazanılamıyor...'
Onun için yaşlılar/ emekliler, birleşik güç oluşturmak için 'bilim ve demokrasiye daha sıkı sarılarak; damlaların sürekliliğini sağlayacak biçimde örgütlenmek'durumundalar.
Bu örgütlenmede 'Örgütsel Birlik' ve 'Örgütsel Bağımsızlık' ilkeleri titizlikle korunması ve geliştirilmesi gerekiyor...
Sağlıkla, sevgiyle, dostlukla, birlikte...