Sevgili Okurlar:
Yeryüzünde tüm varlıklar insanoğlu için yaratılmış ve Allah Teala onların tamamını insanoğluna hizmet için yaratmıştır. Önce Devleti mi, insanı mı deyiminden konuyu ele alacak olursak Şeyh Edep Ali, 'İnsanı yaşat ki Devlet yaşasın' diye devletin bekasının ancak insanla olacağını ne güzel ifade etmiştir.
Geçmiş dönemlere baktığımızda Devlet üzerine kurulan tüm zamanlar bir anda yok olup gitmişlerdir. Ama önce insan kavramı üzerine kurulan tüm sistemler yıkılmamış, gittikçe genişlemiş ve müreffeh bir ülke haline gelmiştir.
Bunlara örnek olarak önce Devlet diyen Bulgaristan, Arnavutluk, Polonya ve özellikle komünist dönemlerdeki topluluklarıyla birlikte Rusya sonunda 'Önce Devlet olmanın' acısını pahalı ödemişler ve o rejimler yıkılıp gitmiş. Ama 'Önce insan' faktörünü ön plana çıkaran İsviçre, Almanya, Hollanda, İsveç, Norveç gibi ülkeler ise büyük olsun küçük olsun çok müreffeh bir hayata kavuşmuşlardır. Türkiye'de ise uzun zaman önce devlet sonra insan zihniyeti nasıl yerleşmiş ise sevindirici nokta son zamanlarda insanlara değer vermeye başlanmış. Bu ise Müslüman olsalar bile insan değeri gereği gibi uygulamadıkları için hep geri kalmışlar. Ve sosyal hayatta mutluluğu hiçbir zaman elde edememişlerdir.
Ama yukarıda saydığım devletler Gayri Müslim bile olsalar önce insan kavramıyla, insanlığın yücelmesi, müreffeh bir hayat için gerekli tüm önlemleri almışlardır.
Özellikle Osmanlı Devleti döneminde (Devletin Ali Menfaati) yüce menfaati için her imkan Devlet lehine kullanılmış ama sonunda 'Önce Devlet' formülü iflas etmiş ve dünyanın en büyük ve köklü Devleti yıkılmıştır.
Bir Ramazan'da İsviçre'de küçük bir kentte bir referandum gördüm. Merak edip takip ettim. Bir açık parka santral kurulması gündeme gelmişti. Ve o santral belki de Devlet için hayati önem arz ediyordu. Ama halk oylamasına başvurdular ve halk o santralin oraya yapılmamasına karar verdi. Devlet hemen vazgeçti ve halkın istediğini yaptı. İşte böyle böyle önce insan sloganıyla bu Devlet şuanda dünyanın en müreffeh ülkesi sayılıyor. Arabistan'da önce devlet formülü geçerli olduğu için en büyük sistemler Devlet çarkı üzerine kurulmuş ve dünyanın en büyük petrol ihracatçısı. Ama insanların çok yerde sefaleti diz boyu. Gelirin az, çok olmasından ziyade insana verilen değer nispetinde halkların mutluluğu mümkündür.
Devlet ve hükümet adamlarımızda Şeyh Edebali'nin sözünü hiçbir zaman unutmamalıdır. 'İnsanı yaşat ki Devlet yaşasın' Her şey ne olursa olsun insandan daha kıymetli bir varlık dünya gözünde yoktur. Onun için önce insan formülü tüm hayatımızın düsturu olması lazım.
