1956 yılında Eskişehir merkezli meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki depremde 1 kişi hayatını kaybetmiş 20 kişi yaralanmış bin 400 bina da ağır hasar meydana gelmişti.
O yıllarda çok yüksek katlı binalar yoktu. Nüfus da bugünkünün 4'de biri idi.
Ben o depremin yaşandığı yılda henüz bir yaşında idim. Yıllar sonra rahmetli babam anlatmıştı. Odunpazarındaki tarihi bölgede tek katlı evde ikamet ediyorduk.
'Depremde çok sallandık. Sanki ev üzerimize yıkılacaktı. Çatır çutur sesler geldi. Çok korktuk' demişti.
* * *
O depremin üzerinden 67 yıl geçti.
1956 yılında meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki deprem bugün yaşansa hem ölü hem de yıkılan ev sayısı çok çok fazla olur.
Tekrar tekrar yazarak o bölgelerde ve o caddeler üzerindeki yüksek katlı binalarda oturanları korkutmak istemiyorum.
Birkaç gün önce o mahalle ve caddeleri yazdım.
Özellikle yüksek katlı apartman sakinleri bugünden oturdukları binaların depreme ne kadar dayanıklı olup olmadığının kontrollerini yaptırmalılar.
Neden?
Jeoloji Mühendisi ve deprem konusunda ciddi araştırma ve çalışmaları olan, bu çalışmaları rapor haline getirerek başta valiliğe ve Büyükşehir, Odunpazarı ve Tepebaşı Belediye Başkanlıklarına veren TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Eskişehir Şubesi Yönetim Kurulu adına Prof. Dr. Can Ayday 1956 yılındaki depremin yıl dönümünde daha önceleri yaptığı uyarılarını tekrarladı.
Valiliği ve belediye başkanlarını alınması gereken önlemler hakkında yeniden uyardı.
ESKİŞEHİR'DE YAŞANACAK DEPREM
6.4 BÜYÜKLÜĞÜNDE OLABİLİR
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Can Ayday ne dedi? Birlikte okuyalım.
'Aradan 67 yıl geçmiş, Eskişehir yerleşim yerinin nüfusu artmış ve kapladığı alan genişlemiştir. Yine bilinmektedir ki, Eskişehir'de yapılaşma Porsuk Nehri alüvyonu üzerindedir. Yeraltısuyunun yüzeye yakın olması depremin yıkıcılığını arttırıcı yönde rol oynamaktadır.
6 Şubat 2023 de yaşadığımız, 'Kahramanmaraş Depremi' olarak adlandırılan Deprem aslında 'Güneydoğu Anadolu Depremi' olarak adlandırılmalıdır. Deprem bu bölgede yaklaşık 11 ili etkilemiştir.
Her ne kadar Eskişehir'de yaşanacak depremin büyüklüğü'Güneydoğu Anadolu Depremi'kadar olmayacaksa da, yaşanacağı şimdiden biz jeoloji mühendisleri tarafından 50 yıldır söylenilen 6.4 büyüklüğünde depremde Eskişehir ilinde can kayıpları ve yıkımlara neden olacaktır. Aralarında az farklar olsa da, son depremden etkilenen iller ile Eskişehir'in zemini benzerlikler göstermektedir. Depremlerin yıkımı büyüklüklerinin yanı sıra zeminin özelliğinden kaynaklanmaktadır.
Türkiye'de içinden Aktif Fay geçen 24 il merkezi arasında Eskişehir ili de vardır. Bu konuda Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan rapor tam 2 sene önce Eskişehir'de başta vali ve belediye başkanları, milletvekilleri, kamu kurum yöneticileri olmak üzere herkese gönderilmişti. Yine rapor siz basın temsilcilerine sunulmuştu.
Aynı rapor haftaya 2 yıl önce gönderilen yerlere bir kez daha gönderilecektir. Jeoloji Mühendisleri Odası Eskişehir Şubesi olarak bu kez sorumluların raporu dikkate almalarını ve deprem/afet konularında yapmaları gerekli oldukları, yasalarda ve yönetmeliklerde yazılı olan sorumluluklarını yerine getirmelerini rica ediyoruz.
Jeoloji Mühendisleri Odası Eskişehir Şubesi olarak yukarıda belirttiğimiz yerler ve kurumlara yardımcı olmaya, işbirliği yapmaya hazır olduğumuzu bir kez daha vurgularız.'
* * *
Can Hoca'nın şu ifadeleri önemli:
'Raporumuzu ilimizin sorumluları dikkate almalı'.
Bu söyleyen yukarıda da yazdım. Yılladır Anadolu Üniversitesi'nde Uydu ve Uzay Bilimleri Araştırma Enstitüsü'nün daha sonra adı Yer ve Uzay Bilimleri Enstitüsü(şimdi ise Eskişehir Teknik Üniversitesine bağlandı) olarak değiştirilen birimin yıllarca müdürlüğünü yapan ve deprem konusunda ciddi çalışmaları olan bir uzman.
Raporda sadece kendisinin yaptığı çalışmaları kapsamıyor.
Bu nedenle dikkate alınması gereken bir çalışma.
'imar planlarında fay
hattı dikkate alınmaLI'
Prof. Dr. Cay Aydan sonra bir uyarıda Eskişehir Teknik Üniversitesi (ESTÜ) Yer ve Uzay Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Muammer Tün'den geldi.
Eskişehir'de bulunan fay hattının, gelişme konut alanı bölgelerindeki imar planlarına dahil edilmediğini söyleyen Tün, Eskişehir'de bulunan fay hattının, gelişme konut alanı bölgelerindeki imar planlarına dahil edilmediğini belirtti.
Dr. Öğretim Üyesi Muammer Tün'ün açıklaması da şöyle:
'Üniversite olarak ilgili paydaşların destekleriyle Eskişehir havzasının güneyinden geçen 40 kilometre uzunluğundaki 'Çukurhisar-Sultandere Fay Segmenti' olarak nitelendirilen aktif bir fayı ortaya koyduklarını ve 2015 yılında TÜBİTAK Yer Bilimleri Dergisi'nde yayınlandı.
Bu fayı bölgede büyük bir deprem üretebilecek. Önümüzde kentsel gelişme süreci var. Bunu durduramayız. Durdurmak yanlış olur. 'Fayın geçtiği yer tamamen imara kapatılacak, kentleşmeye kapatılacak' demek bilime aykırı bir söylem olur. Bilimin söylemesi gereken de bu değil. Biz sadece mevcut durumu ortaya koyarız.
'HAZIRLANAN GELİŞME KONUT ALANI FAYA YAKIN BÖLGEDE'
Büyükşehir belediyesi tarafından ortaya konulan gelişme konut alanı bölgelerine baktığımızda, faya yakın bir bölge olduğunu görüyoruz. Planı da ilgili otoritelerle masaya yatırıp tartıştığımızda, planda bu fayın olmadığını görüyoruz. Bir şekilde tespiti yapılamamış ve rapora işlenmemiş. Bunu bir kayıp kusur, eksik olarak ifade etmeyelim ama bilimsel araştırma projesi kapsamında bu ortaya konulmuş.
'Risklerin önlenmesi noktasında tedbirler alınmalı'
Mevcut fayın imar planına işlenmesi gerekli. Bundan sonra 1/1000 ölçeğindeki uygulamaya dönük imar planlaması ve yapı tasarımı sürecinde bu fayın ortaya koyabileceği tehlike ve bağlı risklerin önlenmesi veya azaltılması noktasında tedbirler alınmalı. 'Kat sınırlaması getirelim.' O da çözüm değil. Şunları gördük; fayın hemen 50 metre ötesinde 13 katlı yapı var. Duvarında çatlak bile yok. Ayakta kalmış ama bakıyoruz planda o fay var. Demek ki o inşaat mühendisi ve planlamacılar, orada doğru bir uygulama yapmışlar. Hiçbir şekilde plana o fayı koymazsanız, burada mühendise de planlamacıya da doğru bir planlama ve tasarım şansı bırakmıyorsunuz.
DOĞRU PLANLAMA YAPILMALI
Eskişehir Valiliğimizin bu konuda doğru pozisyon alma noktasında girişimleri oldu. Uygulama imar planında bunu dikkate alma noktasında imara açılmama, kat sınırlaması getirme gibi koşullarla değil tehlike kaynaklı, doğru bir planlama ve doğru tasarım süreciyle, ortak akıl çerçevesinde bu sürecin birlikte ele alınması gerektiğini söyleyebiliriz.'
* * *
Muammer Hoca'da tıpkı Can Hoca gibi yıllardır Eskişehir'deki fay hatları üzerinde önemli çalışmalar yapan bir isim.
Onun tespitleri ve söylemleri de mutlaka dikkate alınmalı.
* * *

ESKİ sahra hastanesini suya kavuşturdu
Kahramanmaraş merkezli 10 ili vuran deprem felaketinin ilk gününden itibaren Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen, belediyenin tüm imkanlarını deprem bölgesine sevk etti.
ESKİ, İtfaiye, arama kurtarma ekipleri depremden sonra yapılacak çalışmalarda yer aldı.
Depremden sonra insanların en çok ihtiyaç duydukları seyyar tuvaletler yaparak deprem bölgesine götürerek kurdu.
ESKİ Genel Müdürlüğü ekipleri de depremzedelerin temiz içme suyuna kavuşmaları için önemli çalışmalar yaptı.
Geçtiğimiz günlerde de Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ESKİ ekipleri Kahramanmaraş Nurhak'ta kurulan sahra hastanesini çektiği yeni hatla suya kavuşturdu. Ekipler akşam saatlerinde meydana gelen şiddetli deprem sonrası Hatay Samandağ'da yaşanan elektrik kesintisi ile oluşan arızaya anında müdahale ederek çadır kentin elektriksiz kalmasını önledi.
* * *
Gerek Büyükşehir Belediyesi gerekse Odunpazarı ve Tepebaşı Belediyeleri de depremin hemen ertesi günü depremzedelerin yaralarını sarmak için seferber oldular.
Büyükşehir Belediyesi İtfaiye ekipleri, Odunpazarı Belediyesi OBAK arama kurtarma ekipleri enkaz altında kalan çok sayıda depremzedeleri kurtarmayı başardılar.
* * *
Ayrıca gerek Büyükşehir gerekse Tepebaşı Belediyesi deprem bölgesinde kurdukları seyyar mutfaklarda çorba ve yemek dağıtarak depremzedelerin en önemli ihtiyaçlarından birisini karşıladılar.
* * *
Bu şunun göstergesi.
Allah korusun Eskişehir Merkezli bir deprem sonunda Eskişehir Büyükşehir, Odunpazarı ve Tepebaşı Belediyelerinin halkın en önemli ihtiyaçlarını karşılamada hazır oldukları.
* * *
Bu arada dış ilçe belediyelerin de yaptıkları ciddi yardımları da yazmazsam onlara haksızlık yapmış olurum.
Onlarda karınca kaderince gerek yiyecek, içecek gerekse soba, giyim-kuşam konusunda gerekli yardımları deprem bölgesine gönderdiler.
* * *