Ülkemizde gerek tavuk, gerek tavuk sakatatı diye adlandırdığımız, tavuğun karın boşluğunda yer alan iç organların tüketimi gittikçe artmaktadır.
Tavuk; bütün olarak veya but, göğüs, kanat vb. kısımları tüketilebildiği gibi karaciğer, yürek, taşlık gibi kısımları da geleneksel olarak yaygın şekilde tüketilmektedir. Tavuk ciğer ve yüreği genellikle birlikte satılmakta olup, ucuz olması, kolay pişirilmesi, besin değerinin yüksek olması nedeniyle tercih edilmektedir. Tavuk ciğeri daha çok kavurma ve Arnavut ciğeri gibi kızartma olarak tüketilmektedir. Bazı ülkelerde elma, patates gibi meyve ve sebzelerle karıştırılarak yemeği de yapılmaktadır.
Tavuk ciğeri ve yüreğinden ciğer sote yapılmak istenirse iyice temizlenmeli, süzülmeli, çeşitli baharatlarla muamele edilerek bir süre bekletildikten sonra kavrulmalı ve başka bir tavada kavrulmuş soğan, sarımsak, biber (yeşil veya kırmızı) istenirse domates üzerine eklenerek bir süre daha pişirilmelidir. Bazı yörelerde, tavuk ciğer ve yüreği kısa bir süre haşladıktan sonra bu işlemler uygulamaktadır. Ciğer temizlenip, baharatlarla muamele edildikten sonra mısır unu+buğday unu+baharat karışımına bulayıp, kızartılarak tüketilmektedir. Yaşamamızın temeli olan beslenmede proteinler önemli yer tutmaktadır ve yeterli ve dengeli beslenmenin en önemli unsurlarıdır. Proteinler yeterli ve dengeli şekilde, hayvansal kökenli gıda maddelerinden alınabilmektedir, ancak ülkemizde beslenmede protein alımının %80-85 kadarı bitkisel kaynaklıdır ve çoğu baklagillerden sağlanmaktadır.
Hayvansal protein alımı çok az olup, bununda önemli bir etmeni olduğu yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı olarak, büyüme ve gelişmede yavaşlama, bağışıklıkta azalma, saç, deri, tırnak vb. dokuların sağlığında bozulma, organların çalışmasında aksama ve beyin küçülmesine bağlı zihinsel fonksiyonlarda gerileme görülmektedir. Tavuk ciğeri ve yüreği ayrı bir lezzet olması yanında, ucuz ve zengin bir protein kaynağıdır. Bir yetişkin bireyin günde 70 gram protein almaya ihtiyacı olup, bunun 35 gramını hayvansal kaynaklı proteinlerden karşılaması gereklidir. Tavuk ciğer ve yüreği vücudun yapamadığı proteini oluşturan ve yiyeceklerle alınması gerekli olan elzem (zorunlu) amino asitleri vücudumuza sağlar. Bu proteinlerin %75-80’i vücut proteinlerine dönüşür yani sindirilebilirlik özelliği yüksektir ve bu nedenle kaliteli protein olarak adlandırılır. Vücutta protein deposu yoktur ve ihtiyaç fazlası vücuttan atılmaktadır.
Protein; dokuların, kasların, enzimlerin ve hormonların oluşumunda rol oynar, bu yüzden her yaştaki insan için gereklidir. Biyolojik savunma mekanizmalarını hızlandırarak hastalıkları engelleme, fiziksel ve mental durumları kontrol etme, yaşlanmayı geciktirme gibi pek çok fonksiyonda yer almaktadır. Tavuk ciğer ve yüreğindeki vitaminler hücrelerin yenilenmesi, büyüme gelişme ve enerji üretimi için gereklidir. A, B vitaminleri (özellikle B12, B9, B6) yönünden oldukça zengindir. Cilt ve görme sağlığı, bağışıklık için önemli olan A vitamini içeriği oldukça yüksektir. Lutein içeriği ile de A vitamininin faydaları yanında bazı kanser risklerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. B vitaminleri ile enerji, sindirim, sinir sistemi, hormon sentezi gibi farklı görevlere yardımcı olurken, yüksek B12 içeriği ile sinir sisteminin sağlıklı olmasını sağlar, B9 (folik asit) alınımını artırarak, B6 ile birlikte kan oluşumunda rol oynar. İçerdiği B vitaminleri ile yaşlılar, hamileler, kadınlar ve çocuklar için önemli bir besin kaynağıdır.
Vitaminler yanında minerallerce de oldukça zengindir. Potasyum ile su, asit, elektrolit dengesinde yer alır ve kalp-damar sağlığının korunmasına yardımcı olur. Fosfor ile asit- baz dengesini düzenler, kemik ve diş sağlığını korumaya yardımcı olur. B12, B9, B6 vitaminleri yanı sıra, demir içeriği de yüksek ve kolay emilebilen türden olduğu için kansızlığı önlemeye yardımcı olmaktadır. İçerdiği yüksek bakır ile demirin metabolizmasında yer alıp, kansızlığı önler ve diğer vitaminlere destek olarak bağışıklığı güçlendirir. Tavukların beslenmeleri ile alınan ve bu sakatatta bol bulunan seleneyum ile tiroid hormonlarının düzenli çalışmasına yardımcı olur. İçeriğinde yüksek olarak bulunan çinko ile 300’den fazla enzimin yapısına girmekte, bağışıklığı güçlendirip birçok hastalığın engellenmesine katkı sağlar. Magnezyum içeriği de yüksektir ve şekerin dengelenmesi, stresin azaltılması, potasyum ile birlikte kalp-damar sağlığını koruması ve idrar yolu hastalıklarını önlemesi gibi pek çok faydalı etkiye sahiptir.
Tavuk ciğeri oldukça ucuz ve protein, vitamin ve mineral kaynağı olan bir tavuk sakatatıdır. Zengin bileşimi nedeniyle iyi bir besi kaynağı olduğu için uygun şekilde hazırlanması, pişirilmesi ve tüketilirken miktarına, nelerle tüketilmesi gerektiğine dikkat edilmesi önemlidir. Sindirimi kolay ve her yaştaki insanın tüketmesine uygun, tok tutan bir gıdadır. Kolesterol içeriği yüksektir ve yeterli miktarda, soğan salatası, limonata, hoşaf veya komposto, patates püresi gibi C vitaminince zengin gıdalarla tüketilmesi besin değerini artıracaktır. Pişirme süresi kısa olan bu gıda, çok pişirilince sertleşmektedir. Bu yiyecek son derece sağlıklı olsa da porsiyon kontrolü önemlidir.
