İnsan ne ile yaşar?
İnsan ne ile yaşar, diye soran ben değilim aslında.
Bunu soran Tolstoy!
Ünlü Rus yazar Tolstoy sormuş, insan ne ile yaşar, diye.
'İnsan Ne İle Yaşar' adlı kitabındaki bir dizi öyküyle bu sorunun yanıtını aramış.
Tolstoy'a göre insanın özünde iyilik vardır.
Yani?
Yani insan iyilikle yaşar.
Fakat...
Fakat ne var ki Tolstoy'un iyilikten anladığı 'iyi bir insan olmak' değildir.
Çiftliğinden sebze çalmaya gelen yoksul köylüleri kovmak yerine onlara nereden daha iyi patates, soğan, lahana toplayıp götürebileceklerini tarif edişine bakınca…
İyilikten anladığının iyilik yapmak olduğu anlaşılıyor Tolstoy'un.
Vermek yani!
Bizde de bu şimdi, günümüzde fakir fukaraya belli zamanlarda makarna, pirinç, un, şeker…
Yani ucuz gıda vermek biçiminde gerçekleşiyor.
Ne var ki bedavadan verilen her şeyin bir de geri alınışı vardır! Verene geri dönüşü de diyebiliriz buna.
Yani?
Yani iyilik yap iyilik bul…
İyilik yap mutlu ol…
İyilik yap sevap kazan, iyi bir insan ol gibi bencilce bir anlayıştır ihtiyaç sahiplerine ufak tefek yardımda bulunmak.
Peki ya insanlar yeterli gelir düzeyine ulaşır da bizim vereceklerimize ihtiyacı kalmazsa?
İşte o zaman hapı yuttuk demektir!
O zaman bizim iyi bir insan olduğumuz safsatası da suya düşer.
***
Tabi Tolstoy'a gelinceye kadar da…
Neredeyse her aydın, sanatçı sormuştur bu soruyu kendi kendine. Eserlerinde bunun yanıtını aramıştır.
İnsan ne ile yaşar?
***
İnsan ne parayla pulla…
Ne yemeyle içmeyle…
Ne de sahip olduğu makama…
Güce kuvvete sırtını dayayıp ahkam kesmelerle yaşar.
Küçük dağları ben yarattım, deyip boş yere şişinip durmakla da yaşayamaz insan.
Bunlar da insanı insan yapmaz.
***
İnsan ne ile yaşar?
İnsan olan insan edebiyatla, sinemayla, tiyatroyla, müzikle, resimle…
İnsan olan insan sanatla yaşar.
Sanatla hayattan tat alır.
Sanatla yaşadığının farkına varır.
Sanatla olgunlaşır, pişer.
Mevlana'nın,
'Hamdım, piştim, yandım,' dediği gibi…
İnsan ancak sanatla hamlıktan kurtulur. Kurtulup insan olur.
***
Sanat yaşamak demektir.
Sanat aşk demektir.
Sanat insan olmak demektir.
Sanat, yaşamı hissetmek demektir.
Sanat duyarlı bir insan olmak demektir.
***
Polisler denizden bir ceset çıkarıyorlar. Çıkarıp kaldırıma, denizin kenarına uzatıyorlar boğularak ölen insanın cesedini boylu boyunca.
Cesedin yanı başında balık tutan insanlar var.
Dönüp cesede bakmıyorlar bile.
Balık tutmaya devam ediyorlar.
Polisin sorduğu sorulara, oltaya yem takarken, umursamaz bir tavırla cevap veriyorlar.
Sanat bu insanların insan olması içindir işte.
Sanat olmazsa insanlık biter.
Sanat olmazsa insanlık bu noktaya gelir ki bu gelinebilecek son noktadır.