Yerel seçimler genel seçimlerden farklıdır, yerelde adayın kimliği, karizması çok önemli olmakla beraber, partilerinden aday olurlar ve başarı-başarısızlık parti hanesine yazılır. Yani parti oyları da en önemli unsurdur. Bir aday parti oylarından fazla oy alıyorsa, oy farkları her zaman incelemeye muhtaçtır.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerine göre Türkiye seçmeni %48 muhalif seçmen olarak oy kullandı. Geri kalan %52 iktidar yanlısı olarak oy kullandı. Bu rakamlar aklımızın bir köşesinde şimdilik dursun.
Şimdi seçim sonuçlarını parti oyları üzerinden değerlendirelim.
2024 yerel seçimlerde 710 bin seçmen artışı olmuş,
2023 Genel seçimlere katılım oranı %88,9, seçime katılmayan 10 milyon civarında.
2024 Yerel seçim katılım oranı %78,55
Yani %10,3 daha ilave seçmen seçime katılmamış, yani katılmayan %21,4, bunların sayısı da 19 milyon 174 bin.
Kısaca 710 bin seçmen artmasına rağmen, 2023’te sandığa gelmeyen seçmen 2024’te ikiye katlanmış ve 19 milyon 174 olmuştur.
Sandığa gelmeyen seçmenin büyük bir bölümünün AKP seçmeni olduğunu söylemek yanlış olmaz. Üstelik, yaklaşık 65 yaş üstü 3 milyon 182 bin seçmenin olduğu ve bunların emekli olduğu düşünülürse emekli AKP’li seçmen sandığa gitmeyerek partisine sarı kart gösterdi.
Bunu seçim günü de gördük, AKP daha önce kafileler halinde sandığa taşıdığı seçmenini bu seçimde taşıyamadı.
Peki, AKP seçmeni sandığa neden gitmedi?
Emekliler ve emekçiler yoksulluk sınırı altında maaş almakta ve her gün artan gıda ve temel ihtiyaç fiyatları karşısında sefalete sürüklenmesi bunda çok etken olmuştur. Ayrıca parti içi kırgınlıklar ve emir vaki adaylıklar, olumsuz siyasi söylemler.
Tabi bu arada 3 milyon üzerinde yurtdışı seçmenin bu seçimlerde oy kullanma hakkı olmadığı için katılım oranları hesabına dâhil değil.
2023’te AKP 18.586.137 oy almış, oran %35,3, CHP ise, 13.374.463 oy almış ve oran %25,4
2024’te AKP 16339771 oy ile, oran %35,4, CHP ise, 17391548 oy ile %37,7 oranına ulaşmış. (kesinleşmemiş rakamlar)
Yerel seçimlerde AKP 2 milyon 246 bin oy kaybetmiş. CHP oyunu 4 milyon artırmıştır ve oy oranı da %25,4’den %37,7’ye çıkarmıştır.
CHP’nin en çok İYİ Parti ve bir miktar AKP’li ve diğer parti seçmeninden de oy aldığı anlaşılıyor.
CHP bu oyları neden aldı?
Birinci neden kazanmaya en yakın alternatif parti olması ikincisi, İYİ parti seçmenin partisinden umudunu kesip CHP’ye yönelmesi, CHP oylarını artırdı.
Türkiye genelindeki seçim sonuçları kuşkusuz CHP için büyük başarıdır ve kesin zaferin, yani genel iktidarın işaret fişeğidir. Ancak aldığı oyları koruyup daha artırması koşuluyla.
CHP, halkın verdiği bu krediyi en şekilde değerlendirip değerlendiremeyeceğini ileride göreceğiz.
Gelelim Eskişehir seçimlerine;
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Eskişehir seçmenin %55,4’ü muhalefete oy verdi. Bu da şimdilik aklımızın bir kenarında dursun.
Eskişehir’de seçmen sayısı 7 bin artarak 696 bin olmuş.
Seçim katılım oranı Türkiye ortalamasının %1,8 üstünde yani %80,37, seçime katılmayan seçmen 136 bin civarında.
2023 Genel ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde seçime katılım oranı %90-91 olmuştu.
Yani yine seçime katılım oranı %10 daha artmış, nerdeyse %20’ye yaklaşmış.
Türkiye genelinde olduğu gibi burada da yine AKP seçmeni ve AKP’ye oy veren emeklinin sandığa gitmediğini görüyoruz.
Eskişehir’de 226 bin emekli var, yani seçmenin %33’ü emekli.
AKP’li seçmenin neden sandığa gitmediği Türkiye geneli gibi, kötü ekonomik koşullar hayat pahalılığı karşısındaki AKP çözüm üretememesi, parti içi kırgınlıklar ve tabi ki adayların çok kabul görmemesi, adayın akla yatkın olmayan vaatleri.
AKP 2023’te 199 bin oy almış, bu seçim 204 bin almış, oylarını korumuş ve ufak artış olmuş. Bu da irdelenmesi gereken yine ayrı bir sonuç. Çünkü AKP seçime Cumhur ittifakı olarak girdi, bu durumda MHP seçmenin de sandığa gitmediği ya da AKP adayına oy vermediği görülüyor, az oy değil 50 bin civarında.
CHP ise 2023’te 209 bin, bu seçim 275 bin oy almış. Üstelik karşısında tüm partilerin aday çıkarmış olmasına rağmen. 2019’da Yılmaz Büyükerşen de 285 bin oy almıştı, ama diğer partiler aday çıkarmamışlardı.
CHP parti oylarının yanında ağırlıklı olarak İYİ Parti’nin oylarının büyük bir bölümünü daha önce olduğu gibi yine aldı. AKP, MHP ve diğer parti seçmenlerinden de oy aldığı anlaşılıyor kendi parti adaylarının olmasına rağmen.
Neden CHP’ye oy verildi?
Birinci sebebi, Eskişehir’in Cumhuriyetçi ve laik bir kent olması nedeniyle, mevcut sosyal yapıyı koruma refleksi, ikincisi çok doğru bir aday tespiti, yani güven veren, üstelik bir kadının aday olarak kısa sürede kendine has bir siyaset etme tarzı ortaya koyması, oyların CHP verilmesinde çok büyük etken oldu.
Sonuca gelirsek, Türkiye geneli seçim sonuçları ve Eskişehir seçim sonuçlarının politik mesajlarının iyi okunması ve değerlendirilmesi gerekiyor.
Özellikle Eskişehir seçim sonuçlarından, CHP için epey yol haritası çıkacağı kesindir.
