22 ortak, 8 ülke, tek vizyon: Sürdürülebilir, dirençli ve öğrenen şehirler için yapay zekâ destekli ekolojik planlama

Geçtiğimiz Pazartesi, sıradan bir haftanın başlangıcı gibi görünse de aslında çok daha fazlasıydı. 17 Mart 2025 günü, çevrimiçi/hibrid formatta gerçekleşen uluslararası katılımlı bir lansman toplantısıyla “EPD-Net” projesi resmen hayat buldu. Bu sadece bir açılış töreni değil; gelecek nesillerin daha yaşanabilir, daha dirençli ve daha sürdürülebilir şehirlerde yaşayabilmesi için atılmış büyük bir adımdı.

EPD-Net, yani Ecological Planning and Design Network, yalnızca akademik bir işbirliği projesi değil; aynı zamanda ekolojik planlama, afet direnci, yapay zekâ destekli eğitim teknolojileri ve sürdürülebilir şehircilik adına yürütülen çok katmanlı bir umut çağrısı. Bu yazımda, projenin arka planını, hedeflerini, yapısını ve neden bu kadar önemli olduğunu sizlerle paylaşmak istiyorum. Çünkü bizler bu projeyle yalnızca bugünün değil, yarının kentlerine de dokunuyoruz.

Bir Fikrin Kök Salması: EPD-Net Nedir?

EPD-Net’in tam açılımı şu şekilde: Filling The Gap: Development of Ecological Planning and Design Learning Network and An Adaptive Smart Training Module for Disaster Resilient and Sustainable Cities.

Türkçesiyle ifade edecek olursak: Boşluğu Doldurmak: Afet Dirençli ve Sürdürülebilir Şehirler için Ekolojik Planlama ve Tasarım Öğrenme Ağı ile Uyarlanabilir Akıllı Eğitim Modülü Geliştirilmesi.

Projenin çıkış noktası son derece açık: Mevcut eğitim modelleri, iklim krizi, afet riski, sürdürülebilirlik ve teknolojik dönüşüm gibi çok katmanlı sorunlara entegre çözümler sunmakta yetersiz kalıyor. Özellikle ekolojik planlama ve kentsel tasarım alanında bu boşluk daha da derin. İşte EPD-Net, bu boşluğu bilimsel, teknolojik ve sosyal açıdan bütüncül bir şekilde kapatmayı hedefliyor.

Projenin Kalbinde Ne Var?

EPD-Net projesi üç temel ayağa oturuyor:

1. Ekolojik Planlama ve Tasarım Öğrenme Ağı (Learning Network): Uluslararası işbirliğiyle oluşturulacak bu ağ, öğrencilere, akademisyenlere, kamu ve özel sektör temsilcilerine açık, dinamik ve etkileşimli bir bilgi ve deneyim paylaşım platformu olacak.

2. Uyarlanabilir Akıllı Eğitim Modülü (Adaptive Smart Training Module): Yapay zekâ destekli bu modül, kullanıcıların bilgi düzeyine ve öğrenme hızına göre özelleşen, afet dirençli ve sürdürülebilir şehircilik temalı eğitim içerikleri sunacak.

3. Afet Dirençli ve Sürdürülebilir Şehirler için Eğitim İçeriği: Modül ve ağ birlikte, çok dilli, bilimsel temelli ve saha verileriyle beslenen güçlü bir müfredat ortaya koyacak.

Bu üç yapıtaşı, birlikte, geleceğin kent plancılarını, peyzaj mimarlarını, mimarlarını, tasarımcılarını ve karar vericilerini bugünden donatmayı amaçlıyor.

Lansman Günü: Umudu Konuşmak

17 Mart 2025 günü gerçekleştirilen lansman toplantısı, projenin hedeflediği etkiyi çok güzel özetliyordu. Etkinlikte dünyanın dört bir yanından, alanının en yetkin isimleri bir araya geldi.

Jack Dangermond, dünyanın en büyük CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) firması olan Esri’nin Başkanı, video sunumunda şu sözleri söyledi:

“Yeryüzünü anlamak, onu iyileştirmenin ilk adımıdır. Bu gibi projeler, veriye dayalı karar alma kültürünün yaygınlaşması adına büyük bir adımdır.”

Dangermond’un bu sözleri yalnızca bir teknik yorum değil; aynı zamanda bir etik çağrıydı. Çünkü bu proje, sadece bilgi üretmekle kalmayacak, aynı zamanda bilgiyi vicdanla harmanlayarak toplum yararına dönüştürmeyi de hedefliyor.

Uluslararası Peyzaj Mimarları Federasyonu (IFLA) adına konuşan Başkan Dr. Bruno Marques, EPD-Net’in küresel ölçekte rol model olabileceğini vurguladı. Ankara Üniversitesi, Eskişehir Teknik Üniversitesi ve İstanbul Kültür Üniversitesi rektör yardımcıları da projeye olan kurumsal desteklerini dile getirdiler.

Bu desteklerin hepsi, sadece bir protokol nezaketi değil; bilakis projenin çok aktörlü, katılımcı ve sahaya dokunan yapısının bir yansımasıydı.

Kimlerle Yürüyoruz? Ortaklık Yapısı

EPD-Net projesi, Avrupa Birliği destekli çok uluslu ve çok disiplinli bir konsorsiyumla yürütülmektedir. Projenin koordinatörü, Eskişehir Teknik Üniversitesi’dir. Proje, Türkiye başta olmak üzere 8 farklı Avrupa ülkesinden 22  güçlü paydaşı bir araya getirmektedir.

Koordinatör Kurum:

• Eskişehir Teknik Üniversitesi (ESTU) – Türkiye

Konsorsiyum Ortakları:

1. Harran Üniversitesi (HU) – Türkiye

2. İstanbul Kültür Üniversitesi (IKU) – Türkiye

3. Başarsoft Bilgi Teknolojileri A.Ş. (BS) – Türkiye

4. Esri Türkiye (ESRI) – Türkiye

5. Tasarım ve Planlama Akreditasyon Derneği (TAPLAK) – Türkiye

6. TMMOB Peyzaj Mimarları Odası (PMO) – Türkiye

7. Previform – Portekiz

8. AIJU – Asociación de Investigación de la Industria del Juguete – İspanya

9. Latvijas Ainavu arhitektu asociacija (LAAA) – Letonya

10. Latvijas Biozinātņu un Tehnoloģiju Universitāte (LBTU) – Letonya

11. Slovenská Poľnohospodárska Univerzita v Nitre (SPU) – Slovakya

12. VSB – Technical University of Ostrava – Çekya

13. Mendelova Univerzita v Brně (MENDELU) – Çekya

14. Ankara Üniversitesi (ANKU) – Türkiye

15. Norges miljø- og biovitenskapelige universitet (NMBU) – Norveç

16. NETCAD Yazılım A.Ş. (NC) – Türkiye

17. İnternational Federation of Landscape Architects (IFLA)- Fransa

18. Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği – Türkiye

19. Çukurova Üniversitesi – Türkiye

20. Cybertech – Türkiye

21. Inovanka – Türkiye

Bu zengin yapı, akademiyi, yerel yönetimleri, özel sektörü ve sivil toplum örgütlerini aynı platformda buluşturmakta. Bu sayede sadece teorik bilgi üretimi değil, aynı zamanda sahada karşılık bulan çözümler üretmek hedefleniyor. Ortaklarımız, kendi ülkelerinde ve disiplinlerinde öncü aktörler olarak projeye hem bilgi hem de uygulama katkısı sunuyorlar.

Bu çok yönlü yapı, sadece bilgi alışverişi değil; aynı zamanda kültürel ve operasyonel bir sinerji de doğuruyor. Farklı coğrafyalardan gelen ortaklar sayesinde EPD-Net, sadece Avrupa için değil, küresel olarak da ilham verici bir model oluşturuyor.

Geleceğe Miras Bırakmak

EPD-Net’in nihai hedefi, yalnızca bir proje süreci yaşatmak değil; bir zihniyet dönüşümünü tetiklemek. Öğrenciler, akademisyenler, kent yöneticileri ve STK temsilcileri için geliştirilen bu platformlar ve eğitim modülleri, proje süresi sona erdikten sonra da açık kalacak.

Bu sürdürülebilirlik anlayışı, projenin özünde yatan “gelecek nesillere karşı sorumluluk” duygusunun bir yansıması.

Proje, aynı zamanda üniversite düzeyindeki müfredatlara entegre edilecek içerikler üretmeyi de hedefliyor. Böylece bugün bir sınıfta açılan küçük bir pencere, yarının kent planında büyük bir fark yaratabilir.

Eğitim, Afet ve Yapay Zekâ: Üçlü Açılım

Projenin önemli bileşenlerinden biri, yapay zekâ tabanlı bir öğrenme modülünün geliştirilmesi. Bu modül, öğrenme sürecini bireyselleştirerek her katılımcıya özel bir eğitim deneyimi sunacak. Bunun özellikle afet yönetimi ve sürdürülebilirlik konularında önemli bir boşluğu doldurması bekleniyor.

Örneğin bir belediye çalışanı, yaşadığı kentin zemin yapısına göre afet risklerini değerlendiren ve buna uygun planlama stratejileri öneren bir modülden eğitim alabilecek. Ya da bir lisans öğrencisi, uluslararası örnekleri karşılaştırmalı olarak analiz eden bir simülasyon deneyimi yaşayabilecek.

Bu, yalnızca teknolojik bir yenilik değil; aynı zamanda bilginin demokratikleşmesi adına da büyük bir devrim..

Sonuç Yerine: Bir Umut Projesi

EPD-Net, yalnızca bir Erasmus+ projesi değil. Aynı zamanda yitip giden doğanın, sıkışmış şehirlerin, tedirgin toplumların yeniden umutla buluşmasını sağlayacak bir hareketin adıdır.

Bu projeyle birlikte sadece veriler üretmeyecek, sadece sunumlar yapmayacağız. Aynı zamanda birlikte düşünecek, birlikte tasarlayacak ve birlikte hayal edeceğiz.

Çünkü inanıyoruz ki; sürdürülebilir bir gelecek, yalnızca teknik çözümlerle değil, ortak akıl ve ortak vicdanla mümkündür.

Yarın çok geç olabilir. Ama bugün, EPD-Net sayesinde yeni bir başlangıcın tam ortasındayız.

Gelin, bu geleceği birlikte inşa edelim.

Takipte kalın: www.epd-net.org